-
کنترل کیفی در آزمایشهای PT و APTT
-
تاریخچه
-
بقراط: اولین رفرانس انعقاد خون قبل از میلاد مسیح
- ارسطو ,Celsuو Gallens اولین بار موفق به کشف بیماریهایی با تمایل به خونریزی شدند.
-
مانیتورینگ آنتی کوآگولانت تراپی (وارفارین)- PT (هپارین)APTT
-
اطمینان به نتایج تست :
- متغیرهای پرآنالیتیکال
- آنالیتیکال
- پست آنالیتیکال
-
-
مطالعه 40000 گزارش آزمایش انعقادی :
-
68 % پرآنالیتیکال
-
13% آنالیتیکال
-
18% پست آنالیتیکال
-
پرآنالیتیکال(مربوط به بیمار):
- سن
- گروه خونی
- زمان خونگیری ( صبح – سرما)
- الکل-سیگار
- آسپرین
- حاملگی-قرص ضدحاملگی-منوپوز-زمان mens
- ورزش
- آنمی شدید – پلی سیتمی-همولیز
-
تصحیح سیترات سدیم: HCT<20, HCT>55
-
X=(100-PCV)/(595-PCV)
-
X=(100-55)/(595-55)=0.08
-
برای یک میلی خون باید 0.08 میلی سیترات و 0.92 میل خون ریخت
-
-
پر آنالیتیکال(مربوط به خونگیری):
- خون وریدی در ظرف nonactivated
- پلاستیکی
- شیشه ای سیلیکونیزه
- محلول 2% سیلیکون ( Dimethyldichlorosilamine) در حلال لوله ها را بخیسانید(استفاده از دستکش و هود ) سپس با آب شسته و 10 درجه 10 دقیقه یا یک شب تا صبح بماند
- سوزن G 23-21 و بچه ها 22-19
- سرنگ کوچکتر از 20 میلی انتخاب شود
- 30-15 دقیقه استراحت قبل از خونگیری
- همیشه در یک وضعیت ثابت
- تورنیکه کمتر از یک دقیقه
- خونگیری طولانی یا سخت نشود
- لوله به اندازه پر شود
- از محل ست تزریق وریدی نباشد
- مخلوط شدن مناسب خون و ضد انعقاد
- ضد انعقاد مناسب 3.2% با نسبت 1/9
- غلظت مناسب سیترات سدیم3.2-3.31 % میباشد
- اسمولاریته 2/3% به اسمولاریته پلاسما نزدیکتر است
- 3.2 دارای غلظت کمتری است و در هماتوکریت بالا کمتر تست را تغییر می دهد
- سازندگان کیتPT میزان ISI را با سیترات 2/3 ارائه میدهند
-
سیترات 3.8% باعث بالارفتن INR میشود
-
طرز تهیه سیترات سدیم:
-
مقدار مصرف
وزن مولکولی
تری سدیم سیترات
28 gr
258.1
Na3C6H5O7
30 gr
276.1
Na3C6H5O7,H2O
32 gr
294.1
Na3C6H5O7,2H2O
39 gr
357.16
Na3C6H5O7,5.5H2O
49.6 gr
456.1
Na3C6H5O7,11H2O
-
در یک لیتر آب حل کرده و به حجمهای 10 میلی لیتری تقسیم کنید سپس به مدت 15 دقیقه در 121 درجه اتوکلاو شود
- در دمای 4 درجه یخچال تا چند ماه پایداراست
- در صورت مشاهده کپک یا کدورت دور ریخته شود
-
موارد عدم پذیرش نمونه:
- لوله ای که به اندازه کافی پر نشده باشد(کمتر از 90%)
- وجود لخته میکروسکوپی
- بعد از سانتریفوژ باید Plt< 10 ´ 10 9 / l
- معمولاًg 1500 به مدت 15 دقیقه در حرارت اطاق
- بهتر است سانتریفوژ swing out باشد
- اگر بعد از سانتریفوژ همولیز داشت
- نمونه ایکتریک، لیپمیک با اپتیکال آزمایش نشود
-
پره آنالیتیکال( حمل و نقل نمونه ):
- گذشت زمان به علت حساسیت فاکتورهای 5 , 8
- افزایش دما منجر به افزایش تخریب
- سرما فاکتور 7 را فعال می کند وPT کاهش می یابد.
-
مدت زمان پایداری PT , PTT:
-
PT تا 24 ساعت دمای 24-18 یا 4-2 درجه سانتیگراد
-
سانتریفیوژ شده یا سانتریفیوژ نشده با درب بسته و پلاسما روی سلولها بماند.
-
APTT : تا 4 ساعت با همان شرایط بالا ایده آل تا 2 ساعت است.
-
❋ در صورتیکه نمونه agitate شود مثلاً جای دیگری آزمایش شود پلاسما ظرف یک ساعت جدا شده و تا 4 ساعت آزمایش شود
-
❋ پلاسما تا دو هفته در 20 - درجه و تا 6 ماه در دمای 70 –پایدار است
-
تجهیزات:
- بن ماری
- C ° 5 + 37
- با آب مقطر پر شود
- یخچال و فریزر
- 2 + 4 و 2 + 20-
- در طول روز ری چک شود
- سانتریفوژ
- تمیز باشد
- به صورت چشمی از نظر وجود ترک چک شود
- کنترل کیفی انجام شود
- لوله
- اندازه mm 10 ´ 75 برای انجام آزمایش شیشه ای
- برای رقیق سازی و نگهداری و تهیه محلول پلاستیکی
- بهتر است یکبار مصرف باشد یا اسید کرومیک شسته شود
- پی پت
- دقت و صحت آن کنترل شده باشد
- موقع کار دقت کرد مایع به خوبی کشیده و تخلیه شود
-
کورنومتر(كنترل شده)
- زمان نمونه گیری
- فعالیت فیبرینولیتیک دارای الگوی سیکادین است و در 6 صبح به حداقل میرسد
- در ارتباط با زمان تجویز دارو
- انتقال به آزمایشگاه
- هرچه زودتر انجام شود
- برای تهیه ppp بهتر است دو بار سانتریفوژ کرد یا با فیلتر 0.2 میکرومتری صاف کرد
-
آنالیتیکال:
- کنترل کیفی
- کنترل کیفی داخلی هر روز انجام شود(Shift,trend,out of contol توسط فرد با تجربه تفسیر شود)
- نگهداری دستگاه و کیت مطابق بروشور سازنده
- SOP مطابق بروشور
- هر ماه یکبار نتایج QC دیده شود و تغییرات longterm
- شماره ساخت و تاریخ انقضا و تاریخی که معرف باز شده را ثبت نمود طوریکه برای هر تست قابل ردیابی باشد
- در هر ران کاری کنترل نرمال و غیر نرمال گذاشته شود( غیر نرمال به تغییرات حساستر است)
- در شروع هر شیفت کاری و در آزمایشگاههای شلوغ هر 40 تست
- در صورتیکه کنترل آب شده نمیتوان آن را فریز و دوباره استفاده کرد مگر به توصیه سازنده
- برای رسم منحنی:
- 9 ران طی 3 روز و میانگین گرفته شود
- SD قبلی استفاده شود
- هر ماه SD محاسبه شود
- هر چند وقت یکبار میانگین را با داده های جدید محاسبه کرد
- پلاسما نباید بیشتر از 10 دقیقه در 37 درجه Prewarm شود
- کلرید کلسیم گرم شده در پایان روز دور ریخته شود و دوباره استفاده نشود
- آب مقطر گرید 1 برای معرف استفاده شود
- در مورد APTT زمان تماس معرف و پلاسما مهم است
- لوله شیشه ای باشد و در 37 درجه Prewarm شود
- ترومبوپلاستین نباید بسیشتر از یک ساعت در گرما بماند
- حرکت لوله برای قرائت به شکل سه تکان 90 درجه ای در هر 5 ثانیه باشد
- آزمایش هر بیمار دوپلیکیت گذاشته شود
- تفاوت آنها نباید از 10% میانگینشان بیشتر باشد در غیر اینصورت خطای تصادفی است
-
Max.acceptable Difference between Duplicates(sec)
Test Time(sec)
2-1
20-0
6-2
60-21
10-6
100-61
20-10
100<
-
Postanalytical:
- l ISI = International Sensitivity Index.
- ISI is assigned by the manufacturer for each lot of reagent using reference material traceable to WHO
- The lower the ISI the more sensitive the Reagent
- ISI of 1.8 to 2.4 = Low sensitivity
- ISI of 1.4 to 1.8 = Average sensitivity
- ISI 1.0 to 1.4 = High Sensitivity
-
- INR با PT ratio نسبت لگاریتمی دارد
-
هر قدر ISIکمتر باشد اگر PTبیمار تغییر زیادی بکند INR تغییر زیادی نمی کند بنابر این اگرتولید کننده در محاسبه ISI اشتباهی بکند درINR فرق زیادی نمیکند
-
نسبت PT =2 در صورتیکه اختلاف 5%+ در زمان PTباشد
- ISI=2 INR=3.7-4.3 ISI=1 INR=1.9-2.1
- بنابر توصیه WHO ( 1.7-0.9 ) و ترجیحاً کمتر از 1.5 باشد
- توصیه CAP هم 1.7> ISI
- تعیین دامنه مرجع
- 20 فرد سالم زن و مرد 80-20 سال و ترجیحاً 100-50 فرد باشد
- Geometric Mean محاسبه شود
-
- زمان خونگیری برای هپارین تراپی 6 ساعت بعد از تزریق هر دوز است یعنی بین دو تزریق آزمایش شود چون دو بار در روز تزریق انجام میشود
-
-
دستگاهها:
-
(برای هر دستگاه باید دامنه مرجع خودش را تعیین کرد)
- الکترومکانیکال
- فتواپتیکال زمان کوتاهتر از الکتریکال است
- الکتروکمیکال
-
برخی کیتها
- پلاسما گرم شود
- Amax
- Fisher
- Human
- فقط کلرید کلسیم
- انتقال خون
- بیونیک
- Biolabo
- Stago
- معرف گرم شود
- Dade
- Hemolience
- Amax
- Diamed
- Ortho
- Sigma
- Bahar afshan
-
PT
- نگهداری
- 2ساعت اطاق یا 4ساعت یخچال
- سانتریفوژ
- 5 دقیقه 3500
- 15 دقیقه 2000-3000
-
نگهداری نمونه در کیتهای مختلف
-
APTT
- 2 ساعت اطاق و 4 ساعت یخچال
-
-
منبع :اداره آزمايشگاه مرجع سلامت ؛ دکترآتوسا شریعت تربقانی
Written on 19/12/1392, 20:16 by
دیسک های مورد استفاده در آزمایش تعیین حساسیت با توجه به نوع باکتری و محل جداسازی آن:
محل جدا شدن
نام باکتری
نمونه بافت ،...13645
Written on 07/12/1392, 14:49 by
12895
